IPUIN TXOKOA
Ekuadorreko arrantzalea
Ipuinaren
izena :Ekuadorreko
arrantzalea
Idazlearen
izena :Amets
Arzallus
Pertsonaiak
:Amerikarra,
ekuadorreko arrantzalea
eta morroiaka
Gaia
:
Amerikarrak arrantzaleari esan zion pobre ez izateko beste txalupa
eta bi morroi erozi eta aberatsa egingo zela.
LABURPENA
Ekuadorreko
itsasertzean arrantzale bat bizi zen txabola zahar baten. Egun ona
egiten bazuen arrain asko jaten zituen, baina egun txarra egiten
zuenean ez zeukan ezer jateko.
Goiz
batean amerikar bat etorrri zitzaion etxolara eta amerikarrak esan
zion beste txalupa bat erosteko eta morroi gehiago ekartzeko.
Arrantzaleak esandakoa bete zuen. Baina,goizeko beste egun batean ,
berriro ere,amerikarra etorri zen txabolara eta esan zion beste
txalupa bat erosteko eta morroi gehiago ekartzeko. Berriz ere,
arrantzalea esandakoa bete zuen baina zalantzan zegoenez
amerikarrarengana joan zen aholku eske. Amerikarrak esan zion diru
asko irabazi zuenez itsasertzean erretiratzeko lasai eta lan barik
bizitzea proposatu zion eta hori egin zuen.
Galderak
1-
Nor etorri zitzaion arrantzaleari txabolara ?
Amerikar
bat etorri zitzaion txabolara.
2-
Zer esan zion ?
Txalupa
bat erosteko eta morroi gehiago hartzeko.
3-Zein
esan zen arrantzalearen eragina ?
Positiboa
eta amerrikarrak esandakoa egin zuen
4-Zenbat
bider etorri zitzaion ammerikarra esanez beste txalupa bat erosteko
eta morroiak ekartzeko ?
Zortzi
bider baino gehiago.
5-Zergaitik
joan zen arrantzalea amerikarrarengana ?
Aholkua
eskatu nahai ziolako.
6-Zer
esan zion amerikarrak arrantzaleari ?
Bizitza
osoan atsedena hartzeko.
SANDRA
Ipuinaren izena:
Sandra
Idazlea: Uxue
Alberdi
Gaia: Birgitaren
senarrak ez du gauean hitz egiten
Pertsonaiak:
Birgita, "Ernest" senarra eta Sandra
LABURPENA
Bazen
behin bikote bat, senarrak beti, gauean ezer esan gabe lo egiten
zuena. Mutila oso lotia zenez ezer esan gabe oheratzen zen. Egun
batean ohoikoa ez bezala, gauza bat esan zuen. Munduko beste hitz
guztiak baztertu eta Sandra esan zuen, Sandra, besterik
ez. Ez zuen Sandra maite zaitut edo Sandra Bulok esan, Sandra baino
ez. Andrea zain gelditu zen eta biharamun mudantza kamioia heldu zen
eta mutilari sinatzeko esan zion. Kamioiko gidariak esan zuen Ernest
deitzen zela bere senarra bezala, eta mutilak galdetu zion ea nola
deitzen zen eta neskak Sandra erantzun zion.
Gustatu
zaizue? Ba... orduan saiatu galdera hauek erantzuten.
GALDERAK
1-
Nola deitzen zen andrearen senarra?
2-
Ze izen esan zuen senarrak?
3-
Nork idatzi du ipuin hau?
4-
Zer egiten zuen gauero senarrak hitz egiteko aukera izan baino lehen?
Pentsa
pentsa...
ERANTZUNAK
1-
Ernest deitzen zen.
2-.Sandra
esan zuen.
3-
Uxue Alberdik idatzi du.
4-
Lo egiten zuen.
Aner Egurrola
Zerriaren
zoriona
IPUINAREN
IZENA: Zerriaren
zoriona
IDAZLEAREN
IZENA:Joseba
Sarrionandia
GAIA:Zerri
bat mendira igotzen da eta arnasestulka heltzen da.
PERTSONAIAK:Mendizaleak
eta zerria
LABURPENA:Bazen
behin baserri ondoko lokatzetan ibiltzen zen zerri bat, eta
mendizaleak gora eta behera ikusten zituen. Berak, jendearen
aurpegian irribarrea eta poztasuna ikusten zituen.
Egun
batean, mendira igotzen ziren batzuei galdetu zien ea zergatik jendea
zetorren hain pozik bertatik; jendeak paisaiarik politena eta
harrigarria goikoa zela erantzun zion. Handik egun batera, zerria
gora igo zen baina, handik denbora gutxira, arnasestulka hasia zen ,
berak ez zuen amore emateko gogorik eta, aurrera jarraitu zuen. Leher
eginda heldu zen gailurrera, baina berak, ez zuen paisaia ederrik
ikusten, eta, goze zen. Hau da, jaitsieran pentsatzen hasia zen.
Jaitsi eta inola ere ez zela bertara igoko agindu zion bere buruari.
GALDERAK:
Galdera:
Non egoten zen etzunda zerria?
Erantzuna:
Lokatzetan
Galdera:
Nola heldu zen gailurrera?
Erantzuna:
Arnasestulka
Galdera:
Nori begiratzen zion?
Erantzuna:
Gora eta behera zebiltzan mendizaleei
Galdera:
Arnasestulka hasi ote zen?
Erantzuana:
Bai
Galdera:
Azkenean, zoriona aurkitu zuen?
Erantzuna:
Ez
SARA
Ipuinaren
izena: Sara
Idazlearen
izena:Tony Ross
Gaia:
Eskolara doan neska bat, bertan Sara izeneko lagun
bat
aurkitzen du.
Pertsonaiak:
Sara, Sararen laguna eta Sararen lagunaren ama
LABURPENA
Neska
bat eskolara doa eta bertan lagun bat aurkitzen du Sara izenekoa.
Sara
ile oso polita du, batzuetan bihurrikeriak egiten ditu, baina, horrez
gain, oso atsegina da. Sara beti arrosa koloreko jantziak janzten
ditu eta oso indartsua da.
Etxera
itzuli zenean neskak Sara gonbidatu zuen lo egitara eta hurrengo
egunean
eskolara joan ziren biak batera.
GALDERAK
1-
Nor da Sara?
-Neskak
topa duen laguna Sara da.
2-
Zein koloretako janzkera eramaten du?
-Arrosa
koloreko janzkera eramaten du.
3-
Zelakoa da Sara?
-Sara
indartsua da.
4-Nora
gonbidatzen du neskak Sara?
-Beraren
etxera gobidatzen du Sara.
5-Hurrengo
egunean nola joan ziren eskolara?
-Biak
batera joan ziren.
Izaro Estebanez
EKUADORREKO
ARRANTZALEA
Ipuinaren
izena:
Ekuadorreko arrantzalea.
Idazleaen
izena:
Amets Arzallus.
Gaia:
Arrantzale bat, egun batean Amerikar bat ezagutzen du eta bere
bizitza aldatzen du guztiz.
Pertsonaiak:
Ekuadorko Arrantzalea,
Narratzailea eta Amerikara.
Laburpena:Bazen
behin arrantzale bat herrialde txiki baten bizi zena. Egunero bere
txaluparekin arrrantzan joaten zen eta egun hoietan ondo jaten zuen
eta egun txarretan gozez hiltzen zen. Hura zen bizimodua! Egun batean
amerikar bat etori zitzaion laguntza ematera, eta galdetu zion ea
zegatik ez zuen beste txalupa bat erosten eta bi gizon hartzen.Ordua,
halaxe egin zuen arrantzaleak, baina hurrengo egunean berriro etorri
zen amerikarra eta esan zion beste txalupa bat erosteko, eta beste bi
gizon hatzeko, horrela gehiago aberastuko zela. Arrantzaleak
esandakoa bete zuen. Horrela egunak eta egunak igaro ziren eta
amerikarrak arrantzaleari txalupa asko erosteko esan zionez,
azkenean, enpresa bat sortu zuen. Arrantzaleak poltsikoak diruz
beteta zituenez, amerrikarrarengana joan zen aholku eske, eta horrek
esan zion lehengo bizitzara bueltatzeko.
Galderak:
1-
Nongoa zen arrantalea?
Ekuadorrekoa
zen arrantzalea.
2
- Zenbat txalupa zituen hasieran?
Txalupa bat.
3-
Nork esan zion txalupa gehiago erosteko?
Amerikar
batek esan zion.
4-
Azkenean zer egin zuen arrantzaleak?
Txalupa asko erosi enpresa bat
sortu arte.
5-
Zer galdetu zion arrantzaleak amerrikarrari?
Ea
zer egingo zuen hainbeste dirurekin.
Uxue
Gondra
Ekuadorreko
arrantzalea
Ipuinaren
izena :Ekuadorreko
arrantzalea
Idazlearen
izena :Amets
Arzallus
Pertsonaiak
:Amerikarra,
Ekuadorreko arrantzalea
eta morroia
Gaia
:
Amerikar batek arrantzaleari esan zion pobre ez izateko beste txalupa
eta bi morroi erosteko aberatsa egiteko.
LABURPENA
Ekuadorreko
itsasertzean arrantzale bat bizi zen txabola zahar baten. Egun ona
egiten bazuen arrain asko jaten zuen, baina egun txarra egiten
zuenean ez zeukan ezer jateko. Goiz batean amerikar bat etorrri
zitzaion txabolara eta amerikarrak esan zion beste txalupa bat
erosteko eta morroi gehiago ekartzeko. Arrantzaleak esandakoa bete
zuen. Baina, goizeko beste egun batean , berriro ere, amerikarra
etorri zen txabolara eta esan zion beste txalupa bat erosteko eta
morroi gehiago ekartzeko. Berriz ere, arrantzalea esandakoa bete zuen
baina zalantzan zegoenez amerikarrarengana joan zen aholku eske.
Amerikarrak esan zion diru asko irabazi zuenez itsasertzean lan barik
bizitzeko eta hori egin zuen.
Galderak
1-
Nor etorri zitzaion arrantzaleari txabolara ?
Amerikar
bat etorri zitzaion txabolara.
2-
Zer esan zion ?
Txalupa
bat erosteko eta morroi gehiago hartzeko.
3-Zein
esan zen arrantzalearen eragina ?
Positiboa
eta amerrikarrak esandakoa egin zuen
4-Zenbat
bider etorri zitzaion ammerikarra esanez beste txalupa bat erosteko
eta morroiak ekartzeko ?
Zortzi
bider baino gehiago.
PATXI
ERREMENTARIA
IZENBURUA:
Patxi Errementaria
IDAZLEAREN
IZENA: Euskal Herriko Ipuinak
GAIA:
Bihurrikerien Ondorioak
PERTSONAIAK:
Patxi, lehenengo deabrua, bigarren deabrua, hirugarren deabrua, Don
Petri eta emakumea
LABURPENA
Bazen
behin, Patxi errrementaria, oso gizon gaiztoa zena eta barrabaskeria
izugarriak egiten omen zituena. Horregaitik Zart deabrua
bila joan zitzaion infernura eramateko. Baina Patxik esan zion,
lehenago gozaldu egingo zutela biak. Gozaldu ondoren Zart
saiatu zen aulkitik altxatzen, baina ez zuen lortu, Patxik, lekeda
jarri ziolako aulkiari; eta hiru urte eman zituen aulkiari itsatsita.
Geroago,
beste deabru bat joan zen Patxiren bila; Azut deabrua.
Patxiren etxera heldu zenean, Patxik esan zion lehenago lo kuluxka
bat egiteko eta Azut deabruak Patxiren ohean lo kuluxka bat
egin zuen; baina, infernura joateko orduan Azut deabrua ezin izan zen
ohetik atxatu, Patxik lekeda jarri ziolako eta hiru urte eman zituen
ohean.
Azkenik
Gatz deabrua bila joan zen; baina Patxik, pikuak jatera bidali
zuen eta Gatz deabrua itsatsita gelditu zen pikondoan lekeda
zegoelako; eta hiru urte egon zen zuhaitzean itsatsita.
Egun
batean Patxi hil egin zen eta infernura joan zen, baina deabru
guztiek atea itxi zuten dardaraka. Orduan Patxi zerura joan zen ate
joka eta Don Petrik esan zion bera oso gaiztoa zela, baina bere
ondoan emakume bat zegoen bazekiena Patxi oso gaiztoa zela, eta,
beldurraren beldurrez esan zion sartu ahal zela.
GALDERAK
1)Nor
da Patxi?
Patxi
oso gizon gaiztoa da.
2)Nola
deitzen da 1. deabrua?
Zart
deitzen da 1. deabrua
3)Nola
deitzen da 2. deabrua?
Azut
deitzen da 2. deabrua
4)Eta
hirugarrena?
Gatz
deitzen da 3. deabrua
5)Nora
joan zen azkenean Patxi?
Zerura
joan zen.
Irene Diaz
Sandra
Izenburua:
Sandra
Idazlearen izena:
Uxue
Alberdi
Gaia: Bikote
baten bizimodua da gaia.
Laburpena:
Bazen
behin bikote bat: Ernest eta Birgita. Egun arrunt batean, senarra
josten ari zen, hitz gutxiko pertsona izan arren, bat-batean,
"Sandra" izena esan zuen.
Emazteak
Sandra
hitza ea zergaiik esan zuen galdetu zion, baina berak erantzun zion
ez zekiela zertaz ari zen eta lotara joan ziren.
Egunak
joan ahala, senarrak behin eta berrio galdetzen zion ea zer gertatzen
zitzaion, eta emazteak beti erantzun berdina ematen zion, hau da, ea
nor zen Sandra. Emazteak baraiek ezkondu zirenetik, ezagutu zituzten
emakume guztiak aztertu zituen, baina ez zuen Sandra izeneko inor
ezagutzen. Emaztea oso nekatuta zegoenez, pentsatu zuen hoberena
dibortziatzea izango zela. Esan eta egin, dibortziatu egin ziren, eta
senarrak ea nahi gabe Sandra sinatu zuen.
Egun
batzuk igaro ondoren, mudantzako kamioia etorri zen eta senarra lur
jota sinatu zuen mudantzako paperean. Gidaria neskatxo bat zen eta
senarrak galdetu zion ea zein zen bere izena, eta bera Sandra zela
erantzun zuen.
Galderak:
1-Nola
deitzen zen emaztea?
Birgita
deitzen zen emaztea
2-Nolakoa
zen senarra?
Hitz
gutxiko pertsona zen.
3-Zer
esan zuen bat-batean senarrak?
Bat-batean
"Sandra" esan zuen.
Javier Garro
Zerriaren zoriona
Zerri bat, bere bizitza baserrian pasatzen zuen,
lokatzetan etzanda. Zerriak egunero ikusten zituen mendizaleak gora
eta behera mendian eta pentsatzen zuen gailurrean bizitza hobagoa
eukiko zuela. Hurrengo egunean mendiko gailurrera joatea proposatu
zion bere buruari. Pentsatu eta egin, baserritik irten, eta
gailurrera abiatu zen. Gailurrean zegoela, hau da, berak nahi zuen
lekuan, ez zuen ezer aurkitu, ez lokatzik, ez janaririk, ez
dibertsiorik, ez zen berak nahi zuen lekua. Hau guzti hau gertatu eta
gero, bere baserrira itzuli zen, bere etxera. Egun hartan konturatu
zen zerriaren bizitza baserrian zegoela.
Galderak
1-Nora joan nahi zuen zerriak?
Zerriak mendiko gailurrera joan nahi zuen.
2-Gailurra, nolakoa izango zela
uste zuen?
Gailurra, zerriaren mundua izango zela uste zuen.
3-Nolakoa zen gailurra?
Lokatzik gabekoa, janaririk gabekoa,... leku triste bat
zerriarentzat
4-Zer egin zuen zerria hori
ikustean?
Hori ikustean, baserrirantz bueltatu zen.
Javier Garro
Merkatari aberatsaren morroia
Bazen behin Bagdadeko hirlan merkatari aberats baten zerbitzuan lan egiten zuen morroi bat. Egun baten goizaldetik Bagdadeko azokara joan zen morroia erosketak egitera, goiz hori ez zen bestelakoak izan, morroia heriotza ikusi zuelako azokan. Baina heriotzak keinu bat egin zion morroiari.
Bat- batean morroia merkatariaren etxera joan zen oso arin, eta esan zion morroiak nagusiari ea uzten bazion zaldirik azkarrena gau horretan Izpazango hirian egon nahi zuelako eta nagusiak utzi zion.
Lehenengo galdetu zion, ea zertarako joan nahi zuen eta morroiak dena kontatu zion.
Nagusiak ere heriotzarekin topatu zen eta galdetu zion ea zergatik egin zion keinu bat bere morroiari. Baina heriozak esan zion ez zela keinu bat, baizik eta harritu zegoela hura ikustean hain urrun Izpasandik, gauean Izpasanen hartu behar zuelako bere morroia, Ja, ja, ja.
Egoitz Dominguez
Aste honetarako etxerako lanak egiteko laguntza
5.
maila
1.GAIA
Hitz-
familia edo
eremu
lexikoa
hitz beretik sortutako hitzak dira.
Aurkako
esanahia duten hitzak antonimoak dira
Euskal
alfabetoak
27 letra ditu.
Digramak dira hots
bakar bat adierazten duten konsonante bikoteak. Idaztean ez dira
inoiz banatzen,ezta lerroz aldatzerakoan ere.
·Perpausa
zentzu osoa duen hitz multzo ordenatua da, eta puntuz adierazitako
etenaldi batean amaitzen da.
Deskribapena:
Pertsonak
Pertsonak
deskribatzea
pertsonen ezaugarriak
zehatz azaltzea da, bai itxurari eta baita izaerari dagozkionak
pertsonen deskribapenak egiteko, izenondoak,
esamoldeak
eta konparazioak
erabiltzen dira.
GOGORATU:
·Lehendabizi,antolatu
ideiak.
·Gero,deskribapena egin
ordena bati jarraituz: itxura, izaera, janzkera eta zaletazunak
·Amaitutakoan, berrikusi
testua. Akatsik balego, zuzendu ortografia-akatsak eta edukiari
dagozkionak.
2.GAIA
Hitz sinonimoek
esanahi bera edo antzekoa dute.
Puntuak etena
adieraten du mintzaldian, eta esaldien amieran idazten da. Honako
puntu hauek daude:
Puntu
eta jarrai:
- Esaldiaren amaiera adierazten du.
Punto
eta bereiz:
- Paragrafoaren amaiera adierazten du.
Azken
puntoa:
- Testuaren amaiera adierazten du.
Subjektua
da nori buruz hitz egiten den edo ekintza nork egiten duen adierazten
duen perpausaren osagaia.
Subjektuko hitz garrantzitsuena edo ardatza izena edo izenordaina da.
Predikatua
da subjetuaz zer esaten den edo subjetuak zer egiten duen adierazten
duen osagaia.
PERPAUSA MOTA:
- Adierazpen-perpausa: gertaera bat azaldu edo informazio bat ematen du; puntuz amaitzen da.
- Galde-perpausa: galdera bat egiten du; ? Ikurrarekin amaitzen da.
- Harridura-perpausa: sentimendu bat, harridura edo ezustea adierazten ditu; ! Ikurrarekin amaitzen da.
- Aginte-perpausa: agindu bat eman edo eskaera bat egiteko erabiltzen da; ! Ikurrarekin amaitzen da.
Gutuna
idatzi mota bat da, gugandik
aparte dauden pertsonekin komunikatzeko erabiltzen dena. Honako atal
hauek izan ohi ditu: tokia
eta data(nondik eta
noiz idazten den), diosala, edukia
(idazteko arrazoia eta testuaren garapena), agurra
eta sinadura.
3.GAIA
Hitz polisemikoak dira
esnahi bat baino gehiago dituzten hitzak. Hitz polisemikoak esanahiek
antzekotasunen bat izaten dute beren artean.
Letra larriz hasten dira
liburu, aldizkari, antzerki, kilm, musika eta obra
plastikoen izenburuak.
Letra larriz idazten dira
zientzia eta teknologia arloko hitzak, eta aldi historikoak
eta geologikoak.
Aurrezkoez gain, letra
larriz hasten dira ospakizunak ere: erlijiozkoak, zibilak,
politikoak...
Perpaus bakunak
dira aditz bakarrarekin eratzen direnak.
Perpaus
elkartuak dira
aditz bi edo gehiagorekin eratzen direnak.
Narrazioa
idatzi bat da, gertakari batzuk bata bestearen ondoaren azaltzen
dituena. Ongi bereizitako hiru atal izaten ditu: sarrera,
korapiloa eta
amaiera.
- Sarreran azaltzen dira istorioko pertsonaiak, tokia eta garaia.
- Korapiloan azaltzen dira gertakariak eta gertakari horien garapena.
- Amaieran, korapiloan azaldutako arazoa konpontzen da.
4.GAIA
Harridura ikurra(!):
Esaldian harridura, poza
edo beste sentimenduren bat adierazten duela erakusten du. Harridura
ikurra (!) harridura perpauseko azkenengo hitzaren ostean idazten da,
eta ez da punturik idazten haren atzetik.
Adibideak: Hara, zu
Mirenen alaba zara eta!
Azkenean
, lortu dut etxera heltzea!
Adi!
Entzun Mikelek esango duena!
Galdera-ikurra(?)
Esaldiak galdera bat
egiten dela adierazten du. Galdera-ikuura(?) galde-perpauseko azken
hitzaren ondoren idazten da, eta ez da punturik idazten haren
atzetik.
Adibideak: Ikusi duzu
gure ama supermerkatuan?
Zer
izen dauka neska ilehoriak?
Beste
era batera galdetuko dizut:norekin joango zara bidaian?
Izen
mota:
1. Konkretuak
Zentzumen bidez hauteman
daitezkeen izakiak edo objetuak izendatzen dituzte.
Adibidez: lagun
2. Abstraktuak
Zentzumen bidez hauteman
ezin daitezkeen ideak, sentipenak edo sentimenduak izendatzen
dituzte.
Adibidez: poz
3. Bizidunak
Izaki bizidunak
izendatzen dituzte.
Abibidez:
haur
4. Bizigabeak
izaki bizigabeak
izendatzen dituzte.
Adibidez:
autobus
5. Arruntak
Pertsonak, tokiak,
animaliak edo objetuak izendatzen dituzte, zein diren zehaztu gabe.
Adibidez:Herri
6. Bereziak
Pertsona, toki, animalia
edo objetu jakinak izendatzen dituzte, beste batzuetatik bereiziz.
Adibidez:Zeanuri.
6.maila
1.GAIA
Hitz-
familia edo
eremu
lexikoa
hitz beretik sortutako hitzak dira.
Digrama
silaba
baten kontsonante bikotea da.
Euskalkia
deritzo lurralde mugatu batean hitz egiten den eta ezaugarri
beretsuak dituen euskararen aldaerari. Gaur egun, sei euskalki bizi
dira Euskal Herrian: mendebaldekoa,
erdialdekoa,
nafarrera, ekialdeko nafarrera, nafar- lapurtera eta
zuberera.
Euskalkiak
bateratzeko helburuarekin sortu zen euskara
batua
eta horixe erabiltzen da Euskal Herri osoan, euskalkiekin batera.
Giroren
deskribapenak
era zehatzean azaltzen du tokia
edo
egoeraren ezaugarriak, baita sortzen dituen emozioak
eta
sentipenak ere.
Giroren
deskribapenetan geruza orokorrak deskribatzen dira lehenengo, eta
gauza konkretuak, gero; urrunen daudenak, lehendabizi, eta hurrbilen
daudenak, jarraian. Horretarako, adjetiboak
eta konparazioak
erabiltzen dira.
- 2. GAIA
Hitz
homonimoak
dira berdin idatzi eta ahoskatu arren, esanahi ezberdina dutenak.
Puntu
eta komak komarena
baino eten luzeagoa adierazten du. Besteak beste, honako kasuetan
erabiltzen da:
- Zerrenda bateko elementuak bereizteko, elementu horiek jada komak badituzte.
- Harreman zuzenik ez daukaten bi esaldi bereizteko.
- Zenbait lokailuz (beraz, dena den, aldiz...) lotutako esaldien artean.
Aditzaren
forma jokatu
gabeak aditzoina, partizipioa eta
aditz-izena
dira.
Forma jokatugabeek ez dute adierazten aditzaren aldia (noiz gertatzen
den) eta pertsona (nork egiten duen).
Egunerokoa
lehenengo
pertsonan idatzitako narrazio-testua da. Sarrera bakoitzaren goibura
idazten den eguneroko data
da.
Egunerokoan
bizipenak
azaltzen
dira, eta sentimenduak
eta pentsamenduak
adierazten dira. Tonua bat-batekoa eta zintzoa izaten da.
GOGORATU
- Testua idatzi aurretik, pentsatu zer gertaera azalduko duzun.
- Jarri data sarrera bakoitzearen hasieran, goiburu gisa.
- Erabili zure umorea eta sentimenduak adierazten dituzten esaldiak: zer pentsatzen duzun, zer nahi duzun, nola sentitzen zaren...
- Erabili hizkera zuzena eta argia.
- Testua eman baino lehen, errepasatu eta zuzendu ortografia-akatsak.
3.
GAIA
Hitz-elkarketan
bi hitz edo gehiago elkartzen dira, eta sortutako hitz elkartuak
beste esanahi bat adierazten du, elkartutako hitz esanahietatik
ezberdina.
Hitz-elkarketan mota askotako hitzak
elkar daitezke: izena eta izena, izena eta izenondoa, izenondoa eta
izenondoa, aditza eta izena...
Euskarazko
burdina, eliza,
hizkuntza,
kultura,
literatura eta
natura hitzek,
eta -ia
amaiera duten hitzek -a
organikoa dute.
Hitz horiek bi idazkera onartzen dituzte hitz-elkarketan:
-a
gabe eta banatuta:
kultur aretoa, hizkuntz eskubideak, ortografi arauak...
-a
mantendu eta marratxoz lotuta: kultura-aretoa,
hizkuntza eskubideak, ortografia-arauak...
Aditz
iragangaitzak IZAN aditz
laguntzailea dutenak dira; joan zara, amaitu da...
Kondaira
ahozko narrazioa da, non
ekintzak eta pertsonaiak benetakoak izan daitezkeen, baina elementuak
gehitu zaizkion, denboraren joanean. Gertaera historikoen bat edo
jendeak ulertzen ez zuen fenomeno bat azaltzeko sortzen ziren
kondairak.
Kondairak belaunaldiz belaunaldi
transmititu dira, eta horrek hainbat aldaketa egotea ekarri du.
4.Gaia
Aditz
iragankorrek *EDUN
aditz laguntzailea hartzen
dutenak dira: eraman du, ikusi zaitu
Elkarrizketa
aldez aurretik prestatutako
solasaldiada, pertsona bati informazioa lortzeko edo gai bati buruz
duen iritzia jakiteko egiten dena.
Elkarrizketa baten elkarrizketagileak
eta elkarrizketatuek hartzen dute parte. Lehenengoak galderak egiten
ditu, eta bigarrenak, erantzun.
Elkarrizketak
hiru zati izaten ditu: elkarrizketatuaren aurkezpena
eta diosala; gorputza, galdera
eta erantzunekin; eta azkenik eskerrak eta
agurra.
5.Gaia
Aurrizkiak hitzari
aurrean jartzen zaizkion hizkiak dira, hitz eratorriak sortzeko.
Euskarak berez aurriki gutxi ditu (des-,
ez eta ber/bir).
Hutsune hori betetzeko, beste hitz batzuk erabiltzen dira aurrizki
gisa (aurre-, azpi-, erdi-, gain-,
sasi-,elkar-,...),
edo beste hizkuntza batetik hartutakoak(super-,
anti-, poli-, hiper-, inter-, tele-...).
I bokalak
eragiten duen soinu-aldaketari
bustidura deritzo.
6.Gaia
-alde / -talde, go, -eria eta –
ada / - kada atzizkien bidez taldea edo multzoa adierazten
duten hitz eratorriak sortzen dira. Talde hitza, izatez, izena
da, baina atzizkiaren erabilera ere badu.
Perpausek subjetua eta
predikatua izaten dute. Subjetuaren eta predikatuaren
komunstadura egoten da. Subjetua hitz multzo batek osatzen du:
izen-sintagmak.
- Izen berezia: Pello hondartzan dago.
- Izenordaina: Ni arrantzara noa.
- Izen arrunta gei artikulua: Filma hasten dago.
- Zenbatzailea gehi izena: Bi lagun etorri gara.
- Izena gehi erakuslea: Jarleku hauek libre daude.
- Izena gehi izenondoa gehi izenordaina: neska errumaniarrak ondo abesten du.
Iragarkien
helburua
jende multzo baten iritzian eragitea da, ekintza edo produktu jakin
bati buruz. Iragarkiek lelo bat ---iragartzen denari buruzko esaldi
labur eta erakargarria---eta irudi bat ---leloarekin zerrikusia duen
marrazkia edo argazkia ---izaten dute.
Bi motatako
iragarkiak daude.
- Propaganda – iragarkiak: beren helburua giza jokabidaean eta portaeran eragitea da. Xede kulturala, sozialaedo antzekoa dute.
- Publizitate iragarkiak:.produktu jakin bat erostera bultzatzen dute. Xede komertziala dute.
Gogoratu:
- Jolastu hitzen musikaltasunarekin. Errimadun esaldiek hobeto eta errazago gogoratzen laguntzen dute. Aginte – perpausak ere erabil ditzakegu: edan ,erosi, bisita gaitzazu...
- Idazteko orduan, kolore eta tamaina desberdinetako hizkiak erabil ditzakegu.-
JOLASTUZ IKASI INGURUNEA
HIDROGRAFIA
http://contenidos.proyectoagrega.es/visualizador-1/Visualizar/Visualizar.do?idioma=eu&identificador=es_2009091633_6734027&secuencia=false
ESPAINIA
https://sites.google.com/site/jolastuzikasi/inguru/iberiar-penintsula
MAPATAKO ESKALAK (6. mailakoentzat)
https://sites.google.com/site/jolastuzikasi/inguru/eskala
UNIBERTSOA
1
http://agrega.hezkuntza.net/visualizar/eu/es-eu_2012022033_1310905/false
http://www.youtube.com/watch?v=NYbTNFN3NBo
http://www.youtube.com/watch?v=qPaMx7IOm1g
JOLASTUZ IKASI HIZKUNTZA
ADITZAK
ZER-NORI
ZER-NORI(2)
ZER-NORI-NORK ( oraina)
ZER-NORI-NORK (lehenaldia)
NOR-NORK (oraina)
NOR-NORK (lehenaldia)
ADITAK ORAINALDIAN
https://sites.google.com/site/jolastuzikasi/euskara/aditza-orainaldian
ADITZAK LEHENALDIAN
https://sites.google.com/site/jolastuzikasi/euskara/aditza-lehenaldian
http://contenidos.proyectoagrega.es/visualizador-1/Visualizar/Visualizar.do?idioma=eu&identificador=es_2009091633_6734027&secuencia=false
ESPAINIA
https://sites.google.com/site/jolastuzikasi/inguru/iberiar-penintsula
MAPATAKO ESKALAK (6. mailakoentzat)
https://sites.google.com/site/jolastuzikasi/inguru/eskala
UNIBERTSOA
1
http://agrega.hezkuntza.net/visualizar/eu/es-eu_2012022033_1310905/false
http://www.youtube.com/watch?v=NYbTNFN3NBo
http://www.youtube.com/watch?v=qPaMx7IOm1g
JOLASTUZ IKASI HIZKUNTZA
ADITZAK
ZER-NORI
ZER-NORI(2)
ZER-NORI-NORK ( oraina)
ZER-NORI-NORK (lehenaldia)
NOR-NORK (oraina)
NOR-NORK (lehenaldia)
ADITAK ORAINALDIAN
https://sites.google.com/site/jolastuzikasi/euskara/aditza-orainaldian
ADITZAK LEHENALDIAN
https://sites.google.com/site/jolastuzikasi/euskara/aditza-lehenaldian